Bahar Göçer*
Geçtiğimiz haftalarda çok sıcak günler yaşadık. Özellikle 26 Temmuz en sıcak gün ilan edildi ve ben hayatımda bu kadar sıcak bir gün görmedim. O gün saat 18:00 sıralarında kaldırımda yürürken ayağıma ateş topunun değdiğini hissettim ve hızlı hareket etmekte zorlandım. Bu sıcakta yürümek adeta sırtımda bir kilo yükü taşımaya geliyordu. Gece 24:00’e kadar evde klimayı çalıştırmadan oturmak neredeyse imkansızdı. İşin garibi o gün bütün işyerleri çalıştı.
Meteoroloji 26 Temmuz’dan önce o gün havanın çok sıcak olacağını açıklamıştı. Gerekmedikçe dışarı çıkmamalarını ve güneşe çıkmamalarını tavsiye ettiler. 30 yıldır İzmir’de yaşayan biri olarak ilk defa bu kadar yüksek bir sıcaklıkla karşılaştım ve çok rahatsız oldum. Ne yazık ki temmuzun diğer günlerinde yüksek sıcaklıklara maruz kaldık ve yaz aylarında çok sıcaklar kaçınılmaz olmaya başladı.
Bu durum gerçekten zorlayıcı, insanın tüm hayatını etkiliyor ve yönlendiriyor. Sıcaklık 38-40 dereceyi geçince çalışmak, hareket etmek, rastgele bir şey için çaba sarf etmek tam bir eziyet oluyor. Vücut kendini yormak istemez, aksine olabildiğince az efor sarf ederek yaşama moduna geçer. Adeta bir çeşit makine gibi, “kapalı” düzenlemeye geçiyoruz. Zihinsel olarak kişi her zaman gergin ve sınırlıdır.
BİR ÇALIŞANIN BEYİN KANAMASI VAR
Zor şartlarla sürekli mücadele etmek ülkenin kısmeti olmuştur. Pek çok kötü şey birbiri ardına gerçekleşir. Ne yazık ki, tüm kötü durumların temel nedeni insandır. Sarsıntılardan dolayı çatlaklar oluşur, insanlar sağlam bina yapmamakta ısrar eder, ekonomik krizler yaşanır, kapitalistlerin para kazanma arzusu topluma hep zarar verir, sıcaklar nedeniyle doğaya verdiğimiz zarar artar, hepsi insani- felaketler yarattı. Eylemlerimizin sonuçları bir bir ortaya çıkıyor.
Geçtiğimiz günlerde PTT çalışanı olan Berran Kırmızıgül, sokakta evrak dağıtırken beyin kanaması geçirdi. Beyin kanamasının nedeninin sıcak hava dalgası olduğu belirtildi. Bu tür trajik olaylar, yüksek sıcaklıklarda çalışmanın ne kadar tehlikeli olabileceğini bir kez daha gösterdi. Sıcaklığın 38 veya 40 derece olduğu günlerde çalışma alanlarına baktığımızda tüm çalışmaların her zamanki gibi devam ettiğini görüyoruz. Sanki sıcak hava zararlı ya da tehlikeli değilmiş gibi, yüksek sıcaklık hayatı tehdit etmiyormuş gibi her türlü çalışma her zamanki gibi devam ediyor.
İş yerlerinde iş güvenliği nedeniyle ısıl konfor sağlanmalıdır. Bu termal konfor sıcaklık, nem ve hava hızını içerir. İnsanların kendilerini rahat ve huzurlu hissedecekleri fiyatlar vardır. Bu maliyetlere göre mühendislik hesaplamaları yapılarak havalandırma, ısıtma ve soğutma özellikleri belirlenir. Böylece klima, fan gibi uygun cihazlar seçilir.
AŞIRI SICAKLIK HASTA YAPAR
İşyerlerinde sıcaklık, nem ve hava hızının ölçülmesi zorunludur. Ölçüm yapılmasının nedeni, işyerinde çalışanın işine uygun sıcaklık, nem ve hava esintisi değerlerini oluşturmaktır. Ancak ölçülen bu değerler çalışma hayatında gerektiği gibi dikkate alınmamaktadır. Çalışanlar nefes almakta zorlandıkları sıcaklıklarda, yüksek efor ile birebir performansla çalıştırılmaktadır.
Sıcak havalarda çalışmak hayatı tehdit eden sorunlar yarattığı için sıradan değildir. Çok fazla ısıya maruz kalındığında vücutta bir takım belirtiler ortaya çıkabilir. Yüksek vücut ısısı, terleme, yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, konfüzyon ve bilinç kaybı, mide bulantısı, kas krampları ve ağrıları, astım ve spazmlar oluşabilir. Yukarıda Berran Kırmızıgül’de olduğu gibi beyin kanaması bile olabilir.
Ayrıca tansiyon sorunları, böbrek hastalıkları, diyabet ya da inme gibi kronik hastalıkları olan kişilerde su kaybına bağlı olarak vücut direnci düşer. Kalp ve solunum sistemi hastaları da ısı dalgalarından daha fazla etkilenebilir. Bu nedenle bu tür kronik hastalıkları olan bireylerin ve sıradan insanların aşırı sıcaklıklardan korunmaları büyük önem taşımaktadır.
İnsanların çalışabileceği uygun sıcaklık aralığı makul, insan vücudunun işleyişine uygun. Bu sıcaklık aralığının üzerinde veya altında çalışmak vücut için zorlayıcıdır ve performansı olumsuz etkiler. Ancak çok sıcak havalarda birçok iş yeri çalışmayı bırakmadı ve çalışma saatlerinde değişiklik yapmadı. Örneğin 28 Temmuz gibi çok sıcak bir günde bile çalışma koşulları değişmedi. Bu gibi durumlarda olağanüstü hal ilan edilmesi ve önlem alınması gerektiği ortaya çıktı. Meteorolojinin uyarılarına rağmen herhangi bir yasal önlem öngörülmedi.
İŞÇİLER UYGUN ŞARTLARDA ÇALIŞMAK ZORUNDADIR
İnşaat personeli fiziksel olarak en ağır çalışma koşullarından birine sahiptir. Çok yüksek sıcaklıklarda çok ağır çalışma koşullarıyla karşı karşıya kalıyorlar. İnşaat alanlarında koruyucu bir tabaka veya gölgelik olmaksızın doğrudan güneş ile temas halindedirler. Güneş ışınları doğrudan üzerlerine gelir ve her zaman ağır işlerle uğraşmalarına rağmen çok sıcak havalarda güneş altında çalışmaya devam ederler. Bu durum normalde tehlikelidir. Bu kadar yüksek sıcaklıklarda, sıradan insanlar yürümekte zorlandıklarında ağır işler yaparlar. Yapıları sıcak havalarda gözlemlerseniz ne demek istediğimi anlayacaksınız.
Tarlada hasatlar çoğunlukla yaz aylarında yapılır. Ülkemiz teknik olarak henüz gelişmemiş olduğundan ekinlerin tarladan kaldırılması işlerinin bir kısmını işçiler üstlenmektedir. Geçen hafta tarlalardan geçerken tarlalara baktım ve tarlalarda çalışan çok sayıda personel gördüm. Hava sıcaklıklarının yine çok yüksek olduğu bir dönemdi. Domates tarlasında görevliler vardı. 20 kg’lık sepetlerle, başlarına şapka veya tülbentle domates topluyor, sepetleri römorklara boşaltıyorlardı. Bildiğimiz açık arazi. Zirvede güneş pırıl pırıl parlıyordu. Umarım yanlarında soğuk su vardır diye düşündüm. Bu işçiler muhtemelen aynı zamanda sigortasız gündelik işçilerdir. Yeniden peyzaj işçileri gün boyu güneş altında çalışmakta olup, sürekli olarak güneşe maruz kalmaları kısıtlanmamıştır ve edilmemektedir.
Dışarıda sıcaklık 40 derece civarında iken, fabrika içindeki sıcaklık çok daha yüksek. İçeride çalışan birçok motor ve benzeri ekipman, iç ortama ekstra ısı yayar ve dışarıdaki sıcak hava ile birleşince çalışma ortamı dayanılmaz bir hal alır. İçeride yeterli hava akışı ve havalandırma sistemi yoksa çalışmak tam bir eziyet olacaktır. Bu nedenle fabrikaların yaz aylarında havalandırma ve soğutma sistemlerine sahip olması gerekmektedir. Nasıl AVM’lerde insanların rahat etmesi için merkezi soğutma sistemleri kullanılıyorsa, fabrikalarda da olması gerekir.
Döküm fabrikalarında veya izabe fırınlarında sıcaklık çok yüksektir, 1500 derece civarındadır. Bu tür iş yerlerinde dışarısı soğuk olsa bile içerisi her zaman sıcaktır. Bazı iş yerlerinde çalışanlar, yüksek sıcaklıktan dolayı tansiyonlarının düşmesi ihtimaline karşı tuzlu salatalık dağıtıyordu. Buldukları yöntem gerçekten birinci sınıf. Esas yapılması gereken ergitme fırınlarını daha teknolojik hale getirmek ve iç ortama ısı geçişini engelleyerek soğutma sistemleri ile iç ortamı soğutmaktır. Bu durumda çalışanların etkilenmesi engellenmiş olur.
GÜNEŞ YÜKSEK OLDUĞUNDA ÇALIŞMA DURDURULMALIDIR
Dubai gibi sıcak bölgelerde çok sıcak havalar için çalışma saatleri düzenlenmiştir. 15 Haziran ve 15 Eylül tarihlerinde güneşin en yüksek olduğu saat 12 ile 15 arasında çalışanların dışarıda çalışması yasaktır. Dubai’de belirtilen saatler arasında dışarıda işçi çalıştırma karşılığında para cezası uygulanmakta ve işveren serin çadır, konteyner vb. sağlamaktadır. ., çalışanların dinlenmesi ve uyuması için uygundur. ayarlamak zorunda. Dubai’den bir örnek vermek gerekirse kapalı alanlarda her yerde soğutma ve havalandırma sistemleri var. Dubai’de yaşayan biri tuvaletlerin bile klimalı olduğunu söyledi. Bundan sonra yaz aylarında Türkiye’nin bazı bölgelerinde sıcaklıklar artacak gibi görünüyor ve konuyla ilgili herhangi bir önlemimiz yok.
Yukarıda da belirttiğim gibi öncelikle alışveriş merkezlerinde olduğu gibi kapalı çalışma alanlarına da uygun soğutma ve havalandırma sistemleri yerleştirilmelidir. Çalışanların rahat hareket edebilecekleri ve efor sarf ederken zorlanmayacakları uygun çalışma koşulları oluşturulmalıdır. fabrika vb. AVM kurulumu yapılırken merkezi soğutma ve havalandırma sistemi olmasına dikkat edilmeli, içerideki motor vb. Vereceği sıcaklık hesaplanarak uygun ısıl konfor şartları oluşturulmalıdır. Bu nedenle çalışanlar hastalanmadan ve rahatsızlık duymadan çalışabilmelidir.
Çalışma alanlarında saf suya ulaşmak da zor olabilir. Sıcak günlerde ve aslında her gün, hava durumuna uygun içme suyu, çalışanın her zaman ulaşabileceği bir yerde olmalıdır. Öyle ki bazı şantiyelerde işçi içecek su bulamıyor ya da su kirli olduğu için içilemiyor.
Çalışanlara sıcak yaz aylarına uygun iş kıyafetleri verilmelidir. Çok dar, çok geniş olmayan, vücudun nefes almasını sağlayan pamuklu doğal kumaşlar giyilmelidir. Dışarıda çalışanlar için güneş gözlüğü sağlanmalıdır.
Dışarıda çalışmak için sıcaklığın yüksek olduğu durumlarda yasal başvurulara başlanmalıdır. Çalışanların belli saatlerde dışarıda çalışması yasaklanmalıdır. Bunu yapan bir inşaat firması var. O da çok zengin değil. Kendi önlemini aldı. Yaz aylarında çalışma sabah 6’da başlar ve saat 13:00’te biter. Bu nedenle, yoğun güneş zamanlarında çalışmak mümkün değildir. Bu tür uygun düzenlemelerle yasal mevzuat oluşturularak çok fazla ısıya maruz kalması engellenmelidir.
Sonuç olarak, çalışanların çalışma sıcaklıkları net bir şekilde belirlenmeli ve uygun önlemler alınarak veya bu sıcaklık aralığı aşıldığında çalışma saatleri değiştirilerek düzenlenmelidir. Aksi takdirde göz ardı edilirse yeni ölümler veya hastalıklar meydana gelir. Türkiye’nin bu önlemlere ihtiyacı var.
*A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
KAYNAKLAR
https://www.meslekhastaligi.net/sicakta-calisma-kaynakli-saglik-sorunlari/
https://www.egedesonsoz.com/haber/ptt-calisani-sicak-hava-kurbani/1152243
https://t24.com.tr/haber/sicak-havalarda-calisma-olmali-mi-hangi-cercevede-olmali,1121239
